Ống thông dạ dày là một phương pháp y tế quan trọng giúp nuôi dưỡng bệnh nhân khi họ không thể ăn uống bình thường. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn khá mơ hồ về thủ thuật này. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ống thông dạ dày, từ mục đích sử dụng, quy trình thực hiện đến cách chăm sóc sau khi đặt ống.
Đặt ống thông dạ dày là gì?
Đặt ống thông dạ dày hay sonde dạ dày là một thủ thuật y khoa phổ biến, giúp đưa thức ăn và thuốc trực tiếp vào dạ dày cho những người không thể ăn uống bình thường. Ống thông có thể được đặt qua mũi hoặc qua thành bụng. Quy trình đặt ống thông thường được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa và khá đơn giản. Sau khi đặt ống thông, bệnh nhân cần được chăm sóc cẩn thận để đảm bảo ống thông luôn sạch sẽ và thông thoáng, tránh tình trạng nhiễm trùng.

Các loại ống thông dạ dày?
Có nhiều loại ống thông dạ dày khác nhau, mỗi loại có những đặc điểm và ứng dụng riêng. Dưới đây là một số loại ống thông dạ dày phổ biến:

Phân loại theo mục đích sử dụng:
- Ống thông dạ dày để nuôi ăn: Dùng để truyền dịch dinh dưỡng trực tiếp vào dạ dày cho bệnh nhân không thể ăn uống qua đường miệng.
- Ống thông dạ dày để hút dịch: Dùng để hút dịch dạ dày, dạ dày-ruột, hoặc các chất độc hại ra khỏi cơ thể.
- Ống thông dạ dày để rửa dạ dày: Dùng để rửa sạch dạ dày, loại bỏ các chất độc hại hoặc thức ăn chưa tiêu hóa.
- Ống thông dạ dày để đặt thuốc: Dùng để đưa thuốc trực tiếp vào dạ dày cho bệnh nhân khó nuốt.
Các loại ống thông dạ dày đặc biệt:
- Ống thông dạ dày nội soi qua da (PEG): Ống này được đặt qua da vào dạ dày bằng phương pháp nội soi, thường được sử dụng cho bệnh nhân cần đặt ống trong thời gian dài.
- Ống thông dạ dày hỗng tràng (JEJ): Ống này được đặt vào ruột non, thường được sử dụng cho bệnh nhân có vấn đề về tiêu hóa ở dạ dày.
Kích thước ống thông dạ dày:
- Kích thước của ống thông dạ dày được đo bằng đơn vị Charrière (Ch). Kích thước ống càng lớn thì đường kính trong lòng ống càng lớn. Việc lựa chọn kích thước ống thông phù hợp phụ thuộc vào tuổi, cân nặng và tình trạng bệnh của bệnh nhân.
Xem thêm: Xét nghiệm ung thư dạ dày bao nhiêu tiền và nên xét nghiệm ở đâu?
Mục đích đặt ống thông dạ dày
Thủ thuật này có nhiều mục đích quan trọng, bao gồm:
Cung cấp dinh dưỡng
- Cho bệnh nhân không thể ăn uống: Những người bị bệnh nặng, hôn mê, ung thư đường tiêu hóa, hoặc gặp khó khăn trong việc nuốt sẽ được cung cấp dinh dưỡng trực tiếp vào dạ dày qua ống thông.
- Bổ sung dinh dưỡng: Đối với những bệnh nhân ăn uống không đủ, ống thông giúp bổ sung thêm lượng calo và chất dinh dưỡng cần thiết để duy trì sức khỏe.
Hút dịch dạ dày
- Giảm áp lực dạ dày: Sau phẫu thuật hoặc khi bị nôn nhiều, việc tích tụ dịch trong dạ dày có thể gây khó chịu. Ống thông giúp hút dịch ra ngoài, giảm áp lực và ngăn ngừa các biến chứng.
- Lấy mẫu dịch để xét nghiệm: Bác sĩ có thể lấy mẫu dịch dạ dày để xét nghiệm tìm vi khuẩn, virus hoặc các bất thường khác, giúp chẩn đoán và điều trị bệnh.
Rửa dạ dày
- Điều trị ngộ độc: Trong trường hợp ngộ độc thức ăn hoặc hóa chất, việc rửa dạ dày qua ống thông giúp loại bỏ chất độc ra khỏi cơ thể.
- Chuẩn bị cho các thủ thuật khác: Trước khi thực hiện một số thủ thuật nội soi, bác sĩ có thể rửa dạ dày để làm sạch đường tiêu hóa.
Theo dõi tình trạng bệnh
- Đo lượng dịch: Việc đo lượng dịch dạ dày giúp theo dõi tình trạng mất nước hoặc mất máu của bệnh nhân.
- Đánh giá hiệu quả điều trị: Bằng cách đo lượng dịch và thành phần của dịch dạ dày, bác sĩ có thể đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị.
Tóm lại, đặt ống thông dạ dày là một thủ thuật y tế quan trọng với nhiều mục đích khác nhau, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân.
Các trường hợp đặt ống thông dạ dày
Đặt ống thông dạ dày là một thủ thuật y tế thường được áp dụng để hỗ trợ điều trị cho nhiều bệnh nhân. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể sử dụng phương pháp này. Để hiểu rõ hơn về trường hợp nên và không nên đặt ống thông dạ dày, chúng ta cùng tìm hiểu chi tiết hơn:
Những trường hợp nên đặt ống thông dạ dày
Ống thông dạ dày thường được chỉ định cho các đối tượng sau:
- Bệnh nhân ung thư: Đặc biệt là ung thư dạ dày, thực quản hoặc các khối u chèn ép đường tiêu hóa. Ống thông giúp cung cấp dinh dưỡng, giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
- Bệnh nhân rối loạn nuốt: Bao gồm những người bị khó nuốt, liệt mặt, hoặc các bệnh lý về thần kinh gây ảnh hưởng đến khả năng nuốt.
- Bệnh nhân sau phẫu thuật: Đặc biệt là các ca phẫu thuật vùng bụng, để giảm áp lực trong dạ dày, ngăn ngừa nôn mửa và hỗ trợ quá trình hồi phục.
- Bệnh nhân hôn mê, bất tỉnh: Ống thông giúp cung cấp dinh dưỡng và thuốc men trực tiếp vào dạ dày.
- Bệnh nhân cần rửa dạ dày: Trong trường hợp ngộ độc, sốc thuốc hoặc cần loại bỏ các chất độc hại trong dạ dày.
- Trẻ em: Đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có các vấn đề về tiêu hóa, khó bú hoặc cần theo dõi tình trạng sức khỏe.
Những trường hợp không nên đặt ống thông dạ dày
- Tổn thương đường tiêu hóa: Như thủng dạ dày, viêm loét dạ dày nặng, hoặc các tổn thương ở thực quản.

- Rối loạn đông máu: Việc đặt ống thông có thể gây chảy máu.
- Nhiễm trùng đường hô hấp trên: Có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng khi đặt ống thông.
- Rối loạn tâm thần: Bệnh nhân có thể cố tình rút ống thông hoặc gây tổn thương cho bản thân.
- Các bệnh lý về mũi, họng: Như viêm mũi, viêm xoang, polyp mũi…
Quy trình đặt ống thông dạ dày
Đây là một thủ thuật đòi hỏi sự khéo léo và cẩn trọng. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, việc thực hiện cần được thực hiện bởi nhân viên y tế có chuyên môn.

Bước chuẩn bị
Trước khi tiến hành đặt ống thông, bệnh nhân cần được đặt ở tư thế phù hợp. Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo, tư thế nửa nằm nửa ngồi là thích hợp nhất. Ngược lại, nếu bệnh nhân hôn mê, cần đặt bệnh nhân nằm nghiêng về bên trái với đầu hơi thấp.
Tiếp theo, người thực hiện sẽ đo độ dài của ống thông từ cánh mũi đến dái tai, rồi vòng qua xương ức. Đoạn ống này thường tương ứng với khoảng cách từ miệng đến dạ dày. Để giảm ma sát và tạo cảm giác dễ chịu cho bệnh nhân, đầu ống thông sẽ được bôi trơn một lớp gel.
Tiến hành đặt ống thông
Người thực hiện nhẹ nhàng đưa ống thông vào miệng bệnh nhân, sát theo một bên má. Trong quá trình này, bệnh nhân tỉnh táo sẽ được hướng dẫn nuốt để giúp ống thông đi xuống dễ dàng hơn. Đối với trẻ em hoặc bệnh nhân không hợp tác, việc đặt ống thông có thể khó khăn hơn và cần có sự trợ giúp của các dụng cụ chuyên dụng.
Khi ống thông đã đến vị trí dự kiến, người thực hiện sẽ kiểm tra lại để xác định ống đã vào đúng dạ dày chưa. Có nhiều cách để kiểm tra, chẳng hạn như bơm một lượng khí nhỏ vào ống và nghe tiếng sôi sục ở vùng thượng vị, hoặc hút một ít dịch dạ dày ra để quan sát.
Cố định và theo dõi
Sau khi xác định ống thông đã đặt đúng vị trí, người thực hiện sẽ cố định ống thông bằng băng dính để tránh tình trạng ống bị tuột ra. Cuối cùng, một túi dẫn lưu sẽ được nối với đầu ngoài của ống thông để thu thập dịch dạ dày.
Thời gian lưu ống thông dạ dày
Thời gian sử dụng ống sonde dạ dày không cố định mà phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân. Thông thường, một ống sonde đặt qua mũi hoặc miệng có thể được sử dụng từ 5 đến 7 ngày. Tuy nhiên, để đảm bảo vệ sinh và phòng tránh nguy cơ nhiễm trùng, việc thay ống sonde mới sau khoảng thời gian này là vô cùng cần thiết.
Đặc biệt, đối với những bệnh nhân được đặt ống sonde qua mũi, việc luân phiên đổi bên mũi sẽ giúp giảm thiểu cảm giác khó chịu và đau đớn, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho quá trình điều trị.
Hướng dẫn cho ăn qua ống thông dạ dày đúng cách

Cho bệnh nhân ăn qua ống thông dạ dày là một phương pháp cung cấp dinh dưỡng quan trọng, đòi hỏi sự tỉ mỉ và chính xác. Để quá trình này diễn ra suôn sẻ và hiệu quả, người nhà cần lưu ý một số điểm sau:
- Tư thế của bệnh nhân: Khi cho bệnh nhân ăn, nên nâng đầu giường lên khoảng 30-45 độ. Tư thế này giúp thức ăn dễ dàng di chuyển xuống dạ dày, giảm nguy cơ trào ngược và hít sặc.
- Vệ sinh: Việc giữ gìn vệ sinh trong quá trình cho ăn là vô cùng quan trọng. Người nhà nên chuẩn bị sẵn khăn lau để lau sạch miệng và vùng xung quanh ống thông, đảm bảo quá trình cho ăn diễn ra vệ sinh.
- Thực đơn: Thực đơn cho bệnh nhân ăn qua ống thông cần được xây dựng kỹ lưỡng, dựa trên tình trạng sức khỏe và bệnh lý của từng người. Thức ăn nên ở dạng lỏng, nước hoặc mềm, dễ tiêu hóa. Tùy thuộc vào từng bệnh lý như hôn mê gan, hôn mê do tai biến mạch máu não, mà chế độ dinh dưỡng sẽ có những điều chỉnh phù hợp.
- Chia nhỏ bữa ăn: Để giảm áp lực lên dạ dày, người nhà nên chia nhỏ các bữa ăn trong ngày. Việc ăn nhiều bữa nhỏ giúp bệnh nhân dễ tiêu hóa hơn và hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn.
- Chuẩn bị thức ăn: Thức ăn cho bệnh nhân cần được nghiền nhuyễn, đảm bảo độ mềm mịn để dễ dàng đưa qua ống thông. Trước khi cho bệnh nhân ăn, nên kiểm tra kỹ nhiệt độ của thức ăn để tránh gây bỏng.
- Tốc độ cho ăn: Người nhà nên cho bệnh nhân ăn từ từ, tránh cho ăn quá nhanh dễ gây nôn trớ. Quan sát biểu hiện của bệnh nhân để điều chỉnh tốc độ cho ăn phù hợp.
- Vệ sinh ống thông: Ống thông là đường dẫn thức ăn vào cơ thể, vì vậy cần được vệ sinh sạch sẽ hàng ngày. Việc giữ cho ống thông sạch sẽ giúp ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Vệ sinh răng miệng: Vệ sinh răng miệng cho bệnh nhân bằng nước muối sinh lý giúp loại bỏ vi khuẩn, giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
Xem thêm: Ung thư dạ dày giai đoạn cuối nên ăn gì, kiêng gì?
Theo những chia sẻ của dược sĩ Kuren Fucoidan, ống thông dạ dày là một công cụ hữu ích trong điều trị, nhưng việc chăm sóc đúng cách là vô cùng quan trọng. Bằng việc nắm vững những kiến thức cơ bản, người bệnh và người nhà có thể góp phần vào quá trình hồi phục hiệu quả.