Suy giáp và cường giáp là hai trong số những tình trạng bệnh lý phổ biến nhất liên quan đến tuyến giáp. Như vậy, để có thể phân biệt chính xác giữa hai loại bệnh lý này, hãy theo dõi dược sĩ Kuren Fucoidan để phân tích trong bài viết dưới đây.
Cường giáp và suy giáp là gì?
Cường giáp là một tình trạng bệnh lý xảy ra khi tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp (thyroxine và triiodothyronine). Những hormone này đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh quá trình trao đổi chất, nhịp tim, nhiệt độ cơ thể và nhiều chức năng khác của cơ thể. Khi có quá nhiều hormone tuyến giáp, các chức năng này sẽ bị tăng tốc, gây ra nhiều triệu chứng và ảnh hưởng đến sức khỏe.
Suy giáp (hay còn gọi là suy tuyến giáp) là một tình trạng bệnh lý xảy ra khi tuyến giáp hoạt động kém hiệu quả, không sản xuất đủ lượng hormone tuyến giáp cần thiết cho cơ thể. Hormone tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa quá trình trao đổi chất, năng lượng và nhiều chức năng khác của cơ thể. Khi thiếu hụt hormone tuyến giáp, các quá trình này sẽ chậm lại, gây ra nhiều triệu chứng và ảnh hưởng đến sức khỏe.
Biểu hiện suy giáp và cường giáp
Suy giáp và cường giáp là hai rối loạn tuyến giáp phổ biến, xảy ra khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hoặc quá ít hormone tuyến giáp. Mặc dù cả hai đều ảnh hưởng đến tuyến giáp, nhưng chúng có những biểu hiện rất khác nhau.
Suy giáp (hoạt động tuyến giáp giảm) có những biểu hiện sau:
Triệu chứng toàn thân:
- Mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng, buồn ngủ
- Tăng cân không rõ nguyên nhân
- Không chịu được lạnh
- Da khô, thô ráp, bong tróc
- Tóc khô, xơ, dễ gãy rụng
- Móng tay giòn, dễ gãy
- Triệu chứng cơ xương khớp:
- Đau nhức cơ, cứng khớp
- Yếu cơ
Triệu chứng tim mạch:
- Nhịp tim chậm
- Huyết áp thấp
- Tăng cholesterol máu
- Triệu chứng tiêu hóa:
- Táo bón
- Chướng bụng, đầy hơi
- Triệu chứng thần kinh:
- Trầm cảm, lo âu
- Khó tập trung, giảm trí nhớ
- Giảm ham muốn tình dục
Triệu chứng khác:
- Giọng nói khàn, chậm
- Phù nề mặt, tay chân
- Kinh nguyệt không đều (ở phụ nữ)
Cường giáp (hoạt động tuyến giáp tăng) có một số biểu hiện sau đây:
Triệu chứng toàn thân:
- Giảm cân không rõ nguyên nhân
- Tăng cảm giác đói
- Không chịu được nóng
- Đổ mồ hôi nhiều
- Run tay, chân
Triệu chứng tim mạch:
- Nhịp tim nhanh, hồi hộp
- Đánh trống ngực
- Tăng huyết áp
Triệu chứng tiêu hóa:
- Tiêu chảy
- Tăng nhu động ruột
- Triệu chứng thần kinh:
- Lo lắng, bồn chồn, dễ cáu gắt
- Khó ngủ, mất ngủ
- Tăng hoạt động, bứt rứt
Triệu chứng khác:
- Lồi mắt
- Bướu cổ (tuyến giáp to ra)
- Yếu cơ, mệt mỏi (giai đoạn muộn)
Phân biệt suy giáp và cường giáp
Suy giáp và cường giáp là hai rối loạn tuyến giáp đối lập nhau, có những điểm khác biệt rõ ràng về nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh, triệu chứng và cách điều trị:
- Về nguyên nhân, cường giáp thường do bệnh Basedow, bướu nhân độc tuyến giáp, viêm tuyến giáp hay u tuyến yên gây ra. Trong khi đó, suy giáp thường xuất phát từ viêm tuyến giáp Hashimoto, điều trị cường giáp quá mức, thiếu i-ốt, suy tuyến yên, phẫu thuật tuyến giáp hoặc các yếu tố bẩm sinh.
- Về cơ chế bệnh sinh, cường giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp (T3, T4), làm tăng tốc các hoạt động của cơ thể. Ngược lại, suy giáp xảy ra khi tuyến giáp sản xuất không đủ hormone tuyến giáp (T3, T4), khiến các chức năng của cơ thể bị chậm lại.
- Triệu chứng của hai bệnh cũng hoàn toàn khác biệt. Người bị cường giáp thường gặp các biểu hiện như giảm cân không kiểm soát, tim đập nhanh, run tay, đổ mồ hôi nhiều, nóng nảy, mất ngủ, tiêu chảy, lồi mắt và bướu cổ. Trong khi đó, người bị suy giáp thường có biểu hiện tăng cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi thường xuyên, da khô, tóc rụng, không chịu được lạnh, táo bón, trầm cảm, giảm trí nhớ và phù nề.
- Xét nghiệm máu là cách để phân biệt rõ ràng hai bệnh lý này. Cường giáp sẽ có TSH giảm và FT4, FT3 tăng, còn suy giáp thì TSH tăng và FT4, FT3 giảm.
- Về điều trị, cường giáp thường được điều trị bằng thuốc kháng giáp, i-ốt phóng xạ hoặc phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp. Suy giáp thì được điều trị bằng cách bổ sung hormone tuyến giáp tổng hợp (levothyroxine).
Suy giáp và cường giáp cái nào nguy hiểm hơn?
Cả cường giáp và suy giáp đều có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được điều trị đúng cách. Việc xác định bệnh nào nguy hiểm hơn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, tình trạng sức khỏe, mức độ nghiêm trọng của bệnh và các biến chứng đi kèm.
Cường giáp:
- Nguy cơ bão giáp: Đây là biến chứng cấp tính nghiêm trọng nhất của cường giáp, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử trí khẩn cấp. Bão giáp gây ra các triệu chứng như sốt cao, tim đập rất nhanh, rối loạn tâm thần, nôn mửa, tiêu chảy…
- Các biến chứng tim mạch: Cường giáp làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim, suy tim, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có sẵn bệnh tim mạch.
- Loãng xương: Sự dư thừa hormone tuyến giáp có thể làm giảm mật độ xương, tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.
- Các vấn đề về mắt: Cường giáp có thể gây ra các bệnh lý về mắt như lồi mắt, viêm mắt, khô mắt, nhìn mờ…
Suy giáp:
- Khủng hoảng suy giáp: Đây là biến chứng nặng của suy giáp, có thể gây hôn mê, hạ thân nhiệt, suy hô hấp, thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
- Các vấn đề về tim mạch: Suy giáp làm tăng nguy cơ tăng cholesterol máu, xơ vữa động mạch, suy tim.
- Các vấn đề về thần kinh: Suy giáp có thể gây ra các bệnh lý thần kinh ngoại biên, trầm cảm, giảm trí nhớ, suy giảm nhận thức.
- Phù niêm: Suy giáp nặng có thể gây tích tụ dịch trong cơ thể (phù niêm), ảnh hưởng đến chức năng của nhiều cơ quan.
Như vậy, chúng ta có thể thấy:
- Cường giáp: Nguy hiểm hơn trong ngắn hạn do có thể gây ra các biến chứng cấp tính đe dọa tính mạng.
- Suy giáp: Nguy hiểm hơn trong dài hạn do có thể gây ra các biến chứng mãn tính ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể.
Phương pháp điều trị suy giáp và cường giáp
Phương pháp điều trị suy giáp và cường giáp khác nhau do nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của hai bệnh này hoàn toàn trái ngược nhau.
Điều trị suy giáp:
- Bổ sung hormone tuyến giáp: Đây là phương pháp điều trị chính cho suy giáp. Bác sĩ sẽ kê đơn levothyroxine (một loại hormone tuyến giáp tổng hợp) để bổ sung lượng hormone thiếu hụt trong cơ thể. Liều lượng thuốc sẽ được điều chỉnh dựa trên kết quả xét nghiệm máu và đáp ứng của từng bệnh nhân.
- Theo dõi định kỳ: Bệnh nhân cần tái khám định kỳ để kiểm tra nồng độ hormone tuyến giáp và điều chỉnh liều lượng thuốc nếu cần thiết.
- Điều trị nguyên nhân gây suy giáp: Nếu suy giáp do nguyên nhân cụ thể (như viêm tuyến giáp Hashimoto, thiếu i-ốt), bác sĩ sẽ có những phương pháp điều trị đặc hiệu để kiểm soát nguyên nhân gốc rễ.
Điều trị cường giáp:
- Thuốc kháng giáp: Các loại thuốc như methimazole và propylthiouracil giúp ức chế sản xuất hormone tuyến giáp.
- I-ốt phóng xạ: Liệu pháp này sử dụng i-ốt phóng xạ để phá hủy một phần tuyến giáp, giảm sản xuất hormone.
- Phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp: Chỉ định trong trường hợp bướu cổ lớn, không đáp ứng với thuốc hoặc có nguy cơ ung thư tuyến giáp.
Xem thêm: Chi phí mổ tuyến giáp bao nhiêu tiền?
- Thuốc chẹn beta: Giúp kiểm soát các triệu chứng như tim đập nhanh, run tay.
Suy giáp và cường giáp, hai rối loạn tuyến giáp phổ biến, đều ảnh hưởng lớn đến sức khỏe nếu không được kiểm soát. Hiểu rõ về chúng, từ triệu chứng, nguyên nhân đến cách điều trị, không chỉ giúp phát hiện sớm mà còn chủ động phòng ngừa, đảm bảo cuộc sống khỏe mạnh và cân bằng.
